மனோ நிவ்ருத்தி = மன அலைகள் ஓய்ந்த நிலை; பரம = மிக உயர்வான; உப ஶாந்தி:= நிலையான அல்லது மேலான அமைதி; ஸா = என்பது; தீர்த₂வர்யா = புனிதத்தில் புனிதமான; மணிகர்ணிகா = மணிகர்ணிகா துறை; ச = மேலும்; ஞான ப்ரவாஹ = உயரறிவு வெள்ளமான; விமல = தூய்மையானதும், தூய்மைப்படுத்துவதுமான; ஆதி₃ க₃ங்கா₃ = முதலாவதான கங்கை; ஸா = என்பது; காசி: = ஒளி மயமான காசி; அஹம் = நான்; நிஜ போ₃த4 ரூபா = மெய்யான அறிவு வடிவான (ஆன்மா)

துயரினை விளைக்கும் ஆசைகளை எல்லாம் களைந்த (ஆசைகளைப் பிணமாக்கி அவித்த) தெளிவும், உண்மையான அமைதியும் கொண்ட (எனது) மனமே (நிலையற்ற உடலாகிய பிணங்களை அவித்து, நிம்மதியான விடுதலையைத் தருகின்ற) புனிதமான மணிகர்ணிகா துறை ஆகும். (அந்த வழியிலேயே சென்று அடைகின்ற) பரந்தும், தூயதாயும் (அனைத்தையும் தூய்மைப் படுத்துவதாயும்) விளங்குகின்ற கங்கை நதியே (தன்னுளே விரிகின்ற) ஆத்ம ஞானம் எனும் தனையுணர் அறிவு ஆகும். (தன்னொளி பரப்பி யாவற்றையும் உயிர்க்கும் ஆன்மாவாகத் தன்னை உணர்ந்து கொண்டதன் பயனால்) ஆத்மாவாகிய நானே (ஒளி மையமான) காசி நகரம்.

மணிகர்ணிகா எனும் படித்துறை, காசி நகரத்தில் ஓடும் கங்கை நதியின் கரையில் அமைக்கப்பட்ட பல படித்துறைகளிலே மிகவும் புனிதமான ஒன்று. இறந்தோர் உடலை எரித்து, அதன் சாம்பலை மணிகர்ணிகா எனும் துறையிலே கறைத்து, ‘பொய்யுடல் எதுவென அறிந்தேன், இனிமேல் மெய்யுடல் தேடி, ஐயனை அடைய, அம்மா, கங்கா தேவி, நீயே உண்மை அறிவாக என்னுள்ளே ஓடு, உன்னுளே யான் மூழ்கி நிலையான ஒளியை வேண்டுகின்றேன்’ என்றெல்லாம், உண்மையை விரும்பும் மனிதர்களின் கூட்டம், இந்த மணிகர்ணிகா துறையிலே கூடித் துதிக்கின்றது.

ஒரு சடங்காக மட்டுமே, உடலை எரித்தும், கரைத்தும், பிறகு கங்கை நதியில் கடமைக்காக மட்டுமே ஒரு மூழ்குக் குளியலையும் முடித்துத் திரும்பும் மனிதர்களும் அங்கே இருக்கிறார்கள். இப்புனித யாத்திரையைச் செய்ய மனமிருந்தும், நடத்த முடியாமல் இருப்பவரும் பலர். எல்லோருக்கும், காசிப்பயணத்தின் உண்மை அறிவினைத் தருவதற்காகவே, மிகவும் கருணையுடைய பகவான் ஆதிசங்கரர், காசி பஞ்சகம் எனும் இச்சிறிய நூலில் மிக அரிய கருத்தைத் தருகின்றார்.

இந்த முதல் பாடலிலே, மூன்று சிறந்த உவமைகளுடன் காசியின் பெருமையை பகவான் விளக்குகின்றார். முதல் பாடல் ஒன்றை மட்டுமே புரிந்து கொண்டு நாம் தீர்த்த யாத்திரைகளைச் செய்தாலே, கடனுக்காகவோ, கடமைக்காகவோ செய்கின்ற செயலாக அவை இல்லாமல், முழுமையான ஆன்ம அறிவுச் சாதனையாக அமையும். இறுதிப் பாடல் வரை படித்து முற்றும் உணர்ந்து கொண்டாலோ, தீர்த்த யாத்திரை என்று வெளியில் எதுவும் செய்யாமலேயே, புனித நிலையை நாம் அடைய முடியும் என்பதும் விளங்கும்.

மணிகர்ணிகா எனும் இடத்தில் எல்லா உடல்களும் எரித்துச் சாம்பலாக்கப்படுகின்றன. அந்த அமளியிலும் கூட, மணிகர்ணிகா ஆழ்ந்த அமைதியுடன் விளங்குகின்றது. இறந்தோர் உடல்கள் எரிந்து, அவிந்து போனவுடன், அங்கே அக்கடமைளைச் செய்பவர் எல்லோருக்கும், பெரிய விடுதலை வருவது போன்ற தெளிவு, ஒரு சில நொடிகளுக்காவது, வருவது உறுதி. அதனாலேயே, ஆதி சங்கரர், மணிகர்ணிகா துறையினை, துயரங்களுக்குக் காரணமான அறியாமையையும், ஆசையையும் முற்றும் அழித்து, நல்ல அமைதி பெற்ற மனதிற்கு உவமையாகக் கூறுகிறார்.

மணிகர்ணிகா படித்துறை, ‘உடலே யான்’ என மயக்கத்தை அறுக்கின்ற தத்துவ பூமியாகும். ‘தேஹம் நாஹம் கோஹம் சோஹம்’ எனும் மந்திரம், ஒரே வரியில் மிகவும் முக்கியமானதும் இரகசியமானதுமான வேதாந்த சாரத்தைத் தருகின்றது. மணிகர்ணிகா இம்மந்திரத்தின் விளக்கமாகவே இருக்கிறது.

தேஹம் என்பது உடல். ‘நான் இந்த உடல் தான்’ என்றே, நம்மில் பலரும் அறியாமையால் நினைத்துக் கொண்டிருக்கிறோம். அந்த அறியாமையினாலேதான் நமக்குள் வேறுபாடுகளும், விருப்பு வெறுப்புக்களும், பிறந்து, வளர்ந்து, தளர்ந்து, சிதைந்து போகின்ற உடலினால் பெரும் துயரங்களும் அடைந்து தவிக்கிறோம். ஒருவரின் இறப்பினைப் பார்க்கும் போதாவது, ஒரு சில நொடிகளாவது, மனதிற்குள், உடல் என்பது நிலையற்றது என்னும் எண்ணம் எழுகிறது. அவ்வெண்ணம் ஆழமாகும்போது, பகுத்தறிவு விரிகிறது. அதனால் ஆயும்போது, வெளியே தெரியும் நமது வல்லுடல் வெறும் பிண்டம் என்பதும், இதற்குத் துணையாக, பிராண, மன, விஞ்ஞான மய கோசங்கள் எனும், மூச்சு, மனம், அறிவு ஆகியவற்றின் கூட்டான மெல்லுடல் என்று ஒன்றும் நமக்குள் இருக்கிறது என்றும் அறிகிறோம்.

ஆனால் இந்த மெல்லுடலும் அழிகிறதே! வல்லுடல் அழியும் போது, மெல்லுடல் வேறொரு வல்லுடலில் புகுந்து, மீண்டும் பிறவி எனும் பிணியில் சிக்கித் தவிக்கின்றதே! இப்படி எல்லாம் தர்ம நூல்களும், பெரியவர்களும் தரும் உண்மைகளைப் படித்தும், கேட்டும் உணர்கிறோம்.

மாறியும், அழிவதுமான இவ்வுடல்களில், ‘நான் மட்டும் மாறாமல் இருக்கிறேனே’ எனும் அறிவின் வியப்பு எப்போதேனுமாவது மனதில் தோன்றும். அவ்வியப்பே, ‘நான் இத்தகைய, மாறி, மாறி அழியும் உடலில் மாட்டிக் கொள்ளும் காரணம் என்ன’ எனும் வினாவையும் எழுப்பும். இப்படி மெல்லுடலும், வல்லுடலும் வழக்கத்தில் இருப்பதற்கு என்ன காரணம் என்று கேட்டு நாம் ஆயும் பொழுது, ‘காரண உடல்’ என மற்றொரு உடலும் இருக்கிறது, அந்தக் காரண உடல், நமது அறியாமையாலும், ஆசையால் செய்யும் செய்வினைகளின் விளைவுகளாலும் விதைக்கப்பட்டு வளர்கிறது என்றும் அறிகிறோம்.

அதனால், தேஹம் என்பது வல்லுடல், மெல்லுடல், காரணவுடல் எனும் இம்மூன்றும் என்பதும் தெரிகிறது. ‘தேஹம் நாஹம்’ எனும் வாக்கியம், இம்மூன்று உடல்களும் நான் அல்ல என்று உணர்த்துகின்றது.

அப்படியானால் நான் யார்? கோ அஹம்?

இந்தப் பெரிய கேள்விதான் பகவான் ரமண மகரிஷியை நமக்குக் கொடுத்தது. இக்கேள்விக்கு விடை தேடுவது என்பது, ‘தேஹம் நாஹம்’ எனும் ‘நான் உடல் இல்லை’ என்ற வாக்கியத்தை முற்றும் உணர்வதிலேயே அடங்கி இருக்கிறது. மணிகர்ணிகா துறையிலே செய்கின்ற உடல் அவிப்பு என்பது, தேஹம் நாஹம் எனும் மந்திரத்தின் அறிவால் உடலாசைகளை இழத்தல் அதனால் மனதில் ஆசைகளை அழித்தல் என்பதற்கு உவமை என்று காட்டுகின்றார் பகவான் ஆதி சங்கரர்.

எப்படி அத்தகைய தெளிய மனதை நாம் அடைய முடியும்?

அதை அடைவதற்கு உதவி செய்யவே, மறைகள், நெறிகள் என நமது ஸநாதன தர்மத்தில், ஒவ்வொருவருக்கும் ஏற்ற வகையில் மாற்றம் செய்யக்கூடிய அரிய, எளிய வழிகள் பல தரப்பட்டிருக்கின்றன.

வேதாந்தப்படி, இதற்கான வழியினைச் சுருக்கமாகப் பார்போம்.

‘உடலே நான்’ எனும் மயக்கத்தை அறுக்க, அதற்குக் காரணமான மூன்று சொற்களை ஆய்ந்து, அவற்றை தவிர்ப்பதன் மூலம், அவைகளின் மயக்கம் விளைக்கும் நாம் செயலை அழிக்கலாம். அச்சொற்கள், ‘நான்’, ‘எனது’, ‘எனக்காக’ என்பன. இவை முறையே ‘அஹம்’, ‘மம’, ‘மஹ்யம்’ என சம்ஸ்கிருத மொழியில் வேதங்களால் காட்டப்படுகின்றன. இம்மூன்று சொற்களுமே, ‘ஆணவமலம்’ எனும் அறியாமையால் நம்மை நாமே அடையாளம் காணாத செருக்கினைக் குறிப்பன. இவற்றை இழப்பதால், நாமும், தேஹம் நாஹம் எனும் சத்தியத்தை உணர்ந்தவர்கள் ஆகலாம்.

ஆனால் இவற்றை எப்படி இழப்பது? இந்த அடையாளங்களை நாம் இழந்து விட்டால், எப்படி நாம் உலகில் வாழ்வது? இந்த ஐயங்கள் எல்லாம் நமக்கு வருகின்றன.

முதலில் ‘மஹ்யம்’ அல்லது ‘எனக்காக’ எனும் சொல்லை எடுத்துக் கொள்வோம். ‘எனக்காக இது’, ‘எனக்காக அது’ என்று பிறரையும், பிற பொருளையும், செயலையும் உரிமை கொண்டாடுவது இந்த ஆணவ மலத்தின் அடையாளம். அந்த உரிமை பெறத் துடிப்பதன் காரணம் ஆசைகள். அதுவே பாசம், பேராசை எனும் கயிற்றில் நம்மை மேலும் இறுக்கி, அதன் மூலம், துயரங்களை விளைவிக்கின்றது.

எப்படி ‘எனக்காக’ எனும் செருக்கை ஒழிப்பது?

இதற்குச் சிறந்த வழிதான் கரும யோகம். இதுதான் முதல் படி. ‘கரும யோகம்’ எனும் சொல்லுக்குப் பொருள் விளக்கம் தருவது இங்கு நோக்கமல்ல. என்றாலும், சுருக்கமாகப் பார்ப்போம்.

கருமம் என்ற சொல்லுக்குப் பல பொருட்கள் இருந்தாலும், நாம் இங்கு எடுத்துக் கொள்ளும் பொருள், ஒருவர் செய்ய வேண்டிய கடமைகள்; அதாவது இதுவே தருமம் என்று, ஒருவருக்கு வேதங்கள் விதித்த கடமைகள் என ஆகும். இக்கடமைகள் இரண்டுவிதமான தர்மமாக (அறமாகக்) காட்டப்பட்டன.

முதலாவது ‘ஸாமான்ய தருமம்’ அல்லது பொது அறம் என்பது. இவை எல்லோராலும், எல்லாக் காலத்திலும், எல்லா இடத்திலும் கடைப்பிடிக்க வேண்டிய கடமைகள். எடுத்துக் காட்டாக, உண்மை பேசு, உயிர்களைத் துன்புறுத்தாதே என்பன எல்லாம் ஸாமான்ய தருமங்களும் அதை ஒட்டிய கடமைகளும் ஆகும்.

எப்படி இந்த ஸாமன்ய தர்ம நெறிகளை எல்லாம் நாம் அறிந்து கொள்வது? எல்லோருக்கும் வேதங்களைப் படித்து அறியும் வாய்ப்பும், வளமும் இருப்பதில்லையே? இவற்றைச் சொல்லித்தருவதும், வழிகாட்டுவதும் தான் குரு, மற்றும் பெரியோர்களின் கடமை. எனினும், எல்லோருக்கும் உதவத்தான், வேதங்கள், மிக எளிய முறையிலே, ஸாமான்ய தர்மத்தாலாகிய செயல்கள் என்ன என நாம் அறிய ஒரு வழியைத் தருகிறது.

‘எதெல்லாம் உனக்கு ஏற்றவை (அனுகூலம்), எதெல்லாம் உன்னால் ஏற்கத் தகாதவை (பிரதிகூலம்) என்று நீ உணர்கிறாயோ, அதையே மற்றவரிடத்தும் நீ கடைப்பிடி, அதுவே ஸாமன்ய தர்மம்’ என்பதாகும். உதாரணமாக, ‘எனக்கு யாராகினும் என்னிடம் பொய் கூறினால் பிடிக்காது’ என்றால், நான் யாரிடமும் பொய் சொல்லக் கூடாது. ‘என்னைத் துன்புறுத்தக்கூடாது’, ‘என் பொருளை யாரும் திருடக் கூடாது’ என்றால், நான் யாரையும் துன்புறுத்துவதோ, பிறர் பொருளையும் திருடுவதோ கூடாது என்பது ஆகும்.

இப்படி ஸாமான்ய தருமம் எனும் பொது நீதியிலான கருமங்களைத் தவிர, ‘விசேஷ தர்மம்’ அல்லது சிறப்புக் கடமைகள் எனவும் ஒவ்வொருவருக்கும் இருக்கிறது. இச்சிறப்புக் கடமைகள், ஒருவரின் வாழ்க்கை முறை, இடம், காலம் எனப் பல காரணங்களால், ஒவ்வொருவருக்கும் மாறுபட்டு விதிக்கப்பட்டுள்ளன. இதனையே வேதங்கள் ‘ஸ்வதர்மா’ என்று அழைக்கின்றன. இச்சிறப்புக் கடமைகள், பொதுக் கடமைகளை விட முக்கியத்துவமும், சில சமயத்தில் வேறுபாட்டையும் உடையவை. உதாரணமாக, நாட்டைக் காக்கும் போர் வீரனுக்கு உரிய சிறப்புக் கடமைகளில் ஒன்று, நாட்டைக் காக்க, கேடு விளைக்கும் உயிரைக் கொல்லவும் தரப்பட்ட அனுமதி. அப்போது, உயிர்களுக்குத் தீங்கு செய்யாதே எனும் பொதுத் தருமம் தடையாக முடியாது.

மேலும், ‘கருமம் செய்’ என்று சொல்லாமல், ‘கரும யோகம் செய்’ என்பதன் நோக்கம் என்ன?

இது ‘யோகம்’ எனும் விகுதியினால் எழுகிறது. இங்கே யோகம் என்பது, செய்கின்ற கருமங்களின் பலனைத் தியாகம் செய்வது என்ற பொருள் ஆகும். கருமம் செய்வதும், கரும யோகம் செய்வதும், பலனின் உரிமை, பலனின் தியாகம்
எனும் இரு வேறு கோணங்களிலே தான் மாறுபடுகின்ரன. ஒரு கருமத்தைக் கடனாகச் செய்வதற்கும் (அதாவது பலன் இது, இது என எதிர்பார்த்துச் செய்வதற்கும்), யோகமாகச் செய்வதற்கும், முடிவில் வேறுபாடு உண்டு.

பகவான் ஸ்ரீ கிருஷ்ணர், பகவத் கீதையிலே சொல்வது என்ன?

விதித்தபடி ஒருவன் கருமம் செய்யாமல் இருப்பது பாவம்; செய்கின்ற கருமத்தினை முறையாகச் செய்யாமலிருப்பதும் பாவம்; ஏதோ காரணத்தினால், அக்கருமத்தை முழுமையாய்ச் செய்து முடிக்கவில்லை என்றால் பலன் ஏதும் இல்லை; ஆசையுடன் செய்கின்ற கருமத்தை முழுதாகச் செய்தாலும், எந்தப் பலனை எதிர்பார்க்கிறோமோ, அது கிடைத்தாலும் கிடைக்கலாம் அல்லது முன்வினையினால் கிடைக்காமல் போனாலும் போகலாம் என்பது ஆகும். எனவே கருமத்தைக் கடனாகச் செய்வது நலமே எனினும், அது சிறப்பானது ஆகாது.

ஆனால் கருமத்தினை யோகமாகச் செய்பவருக்கு, அதைப் பிழையுடன் செய்தாலும் பாவம் வருவது இல்லை; முழுதும் செய்து முடிக்காமற் போனாலும், சிறிதளவே செய்ததற்கும், அதற்கான பலன் உறுதியாக உண்டு. எப்படிச் செய்தாலும், நிச்சயமாக, கரும யோகத்தினால், தெளிவும் அமைதியுமான மனம் கிடைக்கும். அதுவே உண்மைப் பலன். எனவே உலகத்தில் நாம் செய்யும் செயலை எல்லாம், கரும யோகமாக, ‘எனக்காக’ எனும் அடையாளம் விலக்கி, பொது நலத்திற்காகச் செய்வதே, வழி. இதுவே கர்ம யோக பலன்.

இரண்டாவதான மயக்கம் ‘என்னுடைய’ அல்லது ‘மம’ எனும் பொருள் உரிமை. ‘என் மனைவி’, ‘என் பதவி’, ‘என் வீடு’ என்றெல்லாம் மிகவும் அழுத்தமான உரிமையுடன் செயலாற்றுவது, நமக்குத் தெளிவினைத் தராது. இச்செருக்குக் காரணமும் ஆசையும், மயக்கமும்தான். இதனைத் தவிர்ப்பதற்கு, ‘என்னுடையது என்று ஏதுமில்லை, எல்லாம் நின்னுடையது’ என்று இறைவனுக்கு அளித்துவிடல் ஒன்றுதான் வழி. தியாகமே சிறப்பு. அதனை அளிப்பதே பக்தி யோகம். அதனாலேதான், பக்தியால் நாம் இறைவனையோ, பெரியோர்களையோ வணங்கும் போதும், துதிக்கும் போதும் என்னுடையது அல்ல எனக் கூறும் ‘நம:’, ‘நமஸ்காரம்’ எனும் விகுதியினைச் சேர்த்துச் சொல்கிறோம். மேலும் கரும யோகம் உறுதியாக இருந்தால்தான், பக்தி யோகம் பலப்படும். எனவே கரும யோகம், பக்தி யோகம் இரண்டும் செய்தல் முக்கியம்.

கரும, பக்த யோகங்களின் விளைவு, தெளிவான மதி, அமைதியான மனம். அதன் பயனாக மூன்றாவதாக, அழுத்தமாக ஒட்டிக்கொண்டிருக்கும் ‘நான்’ என்பது என்ன என்று கேட்கும் துணிவும், நல்லார்வமும் நமக்குள் வரும். ‘என்னுடைய’, ‘எனக்காக’ எனும் அடையாளங்கள், தம்மைவிட்டு வெளியான பொருளைப் பொதுவாக குறிப்பதால், அவ்வடையாளங்களை அழிப்பது ஒருவிதத்தில் எளிது. ஆனால், ‘நான்’ எனும் அடையாளம், நமக்குள்ளேயே இருப்பதால், அதை அழிப்பதோ, முற்றும் உணர்வதோ மிகவும் கடினம். அதன் வித்து ஆணவம் அல்லது அகங்காரம். அதனை விலக்க உதவுவதே, குருவின் அருளுரை மற்றும் ஞான யோகம்.

இவ்வாறு ‘நான்’, ‘என்னுடைய’, ‘எனக்காக’ எனும் அடையாளங்களை முற்றிலுமோ, அல்லது வெகுவாகவோ, அழித்துவிடுதலே, ‘தேஹம் நாஹம்’ என்பதை உணரும் வழி. அப்படி உணரும் தருணம், கோஹம் அல்லது நான் யார் எனும் கேள்வி எழும். ஆனால் அக்கேள்விக்கு முன்னேயே, ‘நானே எந்தப் பாகுபாடுமில்லாத ஆன்மா’ என்பது தெளியும். அதுவே சோஹம். இதுவே உயிர் மூச்சாக இருக்க வேண்டும் என்றுதான், யோக சாஸ்திரங்கள், நாம் விடிகின்ற வெளி மூச்சு, உள்மூச்சினைக் கூட, ‘ஸோ’, ‘அஹம்’ எனப் பெயரிட்டு, இவ்வுண்மையை உணர்ந்தவர்களே, ‘ஸோஹம்’ கடந்தவர்கள். அல்லது ‘பரம ஹம்ஸர்’ எனப்படுவர் என்று வைத்திருக்கின்றன.
இங்கே ஆதி சங்கரர், மணிகர்ணிகா துறையினை, கர்ம, பக்தியோக முறைகளால், தெளிவும் அமைதியும் அடைந்த மனம் என்று உவமை காட்டுகிறார்.

‘சாந்தி’ என்றால் ‘அமைதி’ என்பது பொருள். நாம் ஆழ்ந்த உறக்கத்தில் இருக்கும்போது, கவலைகள், ஆசைகள் ஏதுமின்றி அமைதியாகத்தானே இருக்கிறோம். அது சாந்தி அல்லவா என்றால், அந்த அமைதி உயர்வானது அல்ல. ஏனெனில், உறக்கம் விழித்தவுடனே, மறைந்திருந்த எல்லா ஆசைகளும் கவலைகளும் மீண்டும் வருகின்றன. அதனாலேயே, ‘உபசாந்தி’ எனக் கூறி, முற்றிலும் அமைதி அளிக்கும் மனதினை இங்கே வலியுறுத்துகின்றார்.

மணிகர்ணிகா துறை வழியே நாம் புனித கங்கையை அடைவது போல, ‘தேஹம் நாஹம்’ எனும் ‘நான் உடல் அல்ல’ எனும் தெளிவும், அதனால், அலைகள் இல்லாது ஓய்ந்த மனமும் கொண்டு, அந்த மனதின் வழியே, புனித அறிவாகிய கங்கையைத் தன்னுள்ளே அடைய முடியும். புனித அறிவு, புனித கங்கைக்கு உவமானம் ஆகின்றது. ஞானப் பெருக்கான அந்த நதியிலே குளிப்பதால், கோஹம் அல்லது நான் யார் எனும் கேள்விக்கான பதிலை நாம் அடைவதற்கான வழியும் கிடைக்கிறது, அந்தப் பதில், சோஹம் அதாவது எல்லா உடல்களையும் கடந்த ஆன்மனே நான் என்பதாகும்.

அந்த ஆன்மா, ஒளி மயமாக, ஒளி மையமாக நமக்குள்ளே இருக்கிறது.

முடிவற்ற பெரும்பொருளின் மையம் எங்கு வேண்டுமானாலும் அமையலாம் அல்லவா? அதனாலேயே, முதலும் முடிவுமற்ற ஆன்மா, நம் ஒவ்வொருவுள்ளும் மையம் கொண்டு, ஒளிர்ந்து, அனைத்தையும் ஒளிர்த்து விளங்குகின்றது. அதுவே காசி நகரம் என்று காசியை ஆன்மாவுக்கு உவமையாகக் காட்டப்பட்டது

காசி எனும் சொல்லுக்கு ஒளி மிக்கது எனப்பொருள். ‘காச: ப்ரகாச: அஸ்ய இதி காசி:’- அதாவது ஒளிர்ந்து ஒளி தருவது காசி என்பது ஆகும். ஆகாசம், பிரகாசம் எனும் வடமொழிச் சொற்கள் எல்லாம், காஸ்ய எனும் சொல் மூலத்தின் விரிவே ஆகும். ஒளிந்து இருக்கும் ஒளி மயமான ஒளி மையம் ஆன்மா. அது போலவே, சாதாரணமான இடம் போலத் தோன்றும் இந்த காசி நகரம், ஞான கங்கையும், மணிகர்ணிகா போன்ற புனித வழிகளையும் போர்த்தி விளங்கும் சிவபூமி.
இதனை முற்றும் உணர்ந்து ஜீவன் முக்தர் எனும் நிலையில் இருப்பதாலேயே, ஆன்மாவாகிய நானே காசி நகரம் என, பகவான் ஆதி சங்கரர், இப்பாடல்களிலே கூறுகின்றார்.