யஸ்யாம் = எதிலிருந்து; இத3ம் = இந்த; கல்பிதம் = உண்மையைப்போல விளங்கும் கற்பனையான; இந்த்3ர ஜாலம் = விளக்க முடியாத மாயத்தினால்; சராசரம் = அசையும் அசையா உடல்களான (வெளி உலகங்களும்); மனோ விலாஸம்= விரிந்த மனதின் அனுபவங்களான (உள் உலகங்களும்); பா4தி= விளங்குகின்றதோ; ஸச் சித் ஸுகை2கா = ஸத் எனும் நிலை, சித் எனும் அறிவு, சுகம் எனும் பேரானந்தம் ஆகிய; பரம ஆத்ம ரூபா = பரம்பொருள் வடிவமும், ஆன்ம வடிவமும் ஆகும்; ஸா = என்பது; காஶி : = ஒளி மயமான காசி; அஹம் = நான்; நிஜ போ3த4 ரூபா = மெய்யான அறிவு வடிவான (ஆன்மா)

எந்தப் பரம்பொருளிடமிருந்து, விளக்க முடியாத மாயா சக்தியினால், உண்மையைப் போலத் தெரியும் கற்பனையாக, அசையும், அசையா உடல்களால் விளங்கும் வெளி உலகங்களும், (அவற்றின் அனுபவங்களால்) மனதுள் விரியும் உள் உலகங்களும் தோன்றுகின்றனவோ, அந்தப் பரம்பொருளும், (என்னுள் விளங்கும்) ஆன்மாவும் ஒன்றே. அது சத்தியமாக, அதாவது, மாறாது எப்போதும் விளங்குவது. அது சித் அல்லது முழுமையான நிச்சயித்த அறிவு. அது ஸுகம் அல்லது பேரின்பநிலை. (தன்னொளி பரப்பி யாவற்றையும் உயிர்க்கும் ஆன்மாவாகத் தன்னை உணர்ந்து கொண்டதன் பயனால்) ஆத்மாவாகிய நானே (ஒளி மையமான) காசி நகரம்.

இப்பாடலிலே, அத்வைத தத்துவத்தின் சாரமான இரண்டு உண்மைகளை பகவான் ஆதிசங்கரர் வலியுறுத்துகின்றார்.

முதலாவது பிரம்மம் சத்தியம் ஜகம் மித்தியம் என்பது. அதாவது, பரம்பொருளான பிரம்மம் ஒன்றே எப்போதும் நிலைத்து விளங்குவது. அதனால் அது ‘சத்தியம்’. மற்றவை எல்லாம் மாறிக் கொண்டிருக்கின்ற உலகங்கள். அம்மாற்றம் ‘மித்தியம்’ என்ற பெயரால் சுட்டிக் காட்டப்பட்டது. அதனால் சத்தியம் பரம்பொருள், மித்தியம் மாறிக்கொண்டே இருக்கும் உலகங்கள் என்று அறிய வேண்டும்.

இந்த உலகங்கள் இருவகை. வெளியில் தெரிகின்ற உலகங்கள் ஒரு வகை, நம் ஒவ்வொருவருடைய மனதிலும் அனுபவிப்பது உணர்கின்ற உலகங்கள் ஒருவகை. வெளி உலகங்களில், அசையும் உடல்களான உயிரினங்களும், அசையாத உடல்களான பொருட்களும் விளங்குகின்றன. இவை எல்லாம் பிறந்தும், வளர்ந்தும், தளர்ந்தும், சிதைந்தும் மாறிக் கொண்டே இருக்கின்றன. இந்த வெளி உலகங்களைப் பார்த்து, அதனால் பலவித அனுபவ நிலைகளைத் தன்னுள்ளேயே ஏற்படுத்திக் கொண்டு, நாமெல்லாம் மனதுக்குள் வேறு வகையான உலகங்களையும் படைத்துக் கொள்கிறோம். அதனாலேதான் ஒரே வெளிஉலகத்தை, நாம் ஒவ்வொருவரும் வெவ்வேறு விதமாகப் பார்க்கிறோம்.

மாற்றம் என்பது இருக்க வேண்டும் என்றால், மாற்றமில்லாத ஒன்று ஆதாரமாக இருக்க வேண்டும். மின்சாரத்தின் விசையினை அளக்க, ஒரே நிலையில் விளங்கும் ‘கிரவுண்ட்’ எனும் சக்தியை ஆதாரமாக் கொள்வது போலவே, இந்த வெளி, உள் உலகங்கள் எல்லாம், சத்தியமான பிரம்மத்தைச் சார்ந்தே மாறுகின்றன. அனுபவிக்கப்படுகின்ற உலகங்கள் எல்லாம், பிரம்மத்தினுடைய விளக்க முடியாத மாயா சக்தியினால், கற்பனையாகப் படைக்கப்பட்டவை என்பதே ‘பிரம்மம் சத்தியம், ஜகம் மித்தியம்’ எனும் கோட்பாட்டிற்கான சுருக்கமான பொருள்.

இரண்டாவது அத்வைத உண்மை, ‘தத்வமஸி’ அல்லது ‘அஹம் பிரம்மாஸ்மி’ அதாவது ‘அது நீயே’ அல்லது ‘யானே பிரம்மம்’ எனும் வேதாந்தக் கோட்பாடு. அந்தப் பிரம்மமும், எல்லா உயிர்களுள்ளும் ஒளிர்ந்து கொண்டிருக்கும் ஆன்மாவும் ஒன்றே. பரம ரூபம், ஆத்ம ரூபம் இரண்டும் ஒன்றே என்பதே, பரமாத்மரூபம் எனும் சொல்லினால் காட்டப்பட்டது. அந்த வடிவமே ‘ஸத் ரூபம்’, ‘சித் ரூபம்’, ‘ஸுக ரூபம்’ எனக்காட்டி, பரமாத்மா நிலையானதும், முழுமையான அறிவானதும், மாறாத பேரின்பமானதுமான சச்சிதானந்தம் என்று பகவான் ஆதிசங்கரர் இப்பாடலிலே வலியுறுத்துகின்றார்.

இவ்வுண்மையை முற்றும் உணர்ந்து ஜீவன் முக்தர் எனும் நிலையில் இருப்பதாலேயே ஆன்மாவாகிய நானே காசி நகரம் என, பகவான் ஆதி சங்கரர் கூறுகின்றார்.